Aşırı ayrıcalık [Exorbitant privilege]
Posted: Tue Apr 09, 2024 8:49 pm
Fahiş ayrıcalık ( Fransızca'da privilège exorbitant ) terimi, Amerika Birleşik Devletleri'nin kendi para biriminin ( ABD doları ) uluslararası rezerv para birimi olması nedeniyle elde ettiği faydaları ifade eder . Örneğin ABD, ithalatını kendi para birimi üzerinden yaptığı için ödemeler dengesi kriziyle karşı karşıya kalmayacaktır . Fahiş ayrıcalık, kavram olarak, bölgesel rezerv para rolüne sahip para birimlerini değil, yalnızca küresel rezerv para birimlerini ifade eder.
Akademik olarak, fahiş ayrıcalık literatürü iki ampirik bilmeceyi, konum bilmecesini ve gelir bilmecesini analiz eder . Pozisyon bulmacası, (negatif) ABD net uluslararası yatırım pozisyonu (NIIP) ile birikmiş ABD cari açıkları arasındaki farka atıfta bulunur; birincisi ikincisinden çok daha küçüktür. Gelir bilmecesi, son derece olumsuz bir NIIP'ye rağmen ABD gelir dengesinin pozitif olmasıdır; yani varlıklardan çok daha fazla yükümlülüğe sahip olmasına rağmen kazanılan gelir, faiz giderlerinden daha yüksektir.
Kökeni
Terim 1960'larda dönemin Fransa Maliye Bakanı Valéry Giscard d'Estaing tarafından icat edildi. Benzer görüşlere sahip olduğu söylenen Charles de Gaulle'e sıklıkla yanlış atfedilmektedir .
Fransa'da muhalefet
1944 yılında uygulamaya konulan Bretton Woods sisteminde ABD doları ülkeler arasında altına çevrilebiliyordu. Fransa'da, yabancıların "kendilerini Amerikan yaşam standartlarını desteklerken ve Amerikan çokuluslu şirketlerini sübvanse ederken gördükleri" bir "asimetrik finansal sistem" ile sonuçlandığı için buna "Amerika'nın fahiş ayrıcalığı" [2] adı verildi. Amerikalı ekonomist Barry Eichengreen'in özetlediği gibi: " Gravür ve Baskı Bürosu'nun 100 dolarlık bir banknot üretmesi yalnızca birkaç sente mal oluyor , ancak diğer ülkeler bir banknot elde etmek için 100 dolarlık gerçek malları ödemek zorunda kaldı." [2] Şubat 1965'te Başkan Charles de Gaulle , ABD doları rezervlerini resmi döviz kuru üzerinden altınla değiştirme niyetini açıkladı. Fransız altın rezervini almak için Fransız Donanmasını Atlantik'in ötesine gönderdi ve onu birkaç ülke takip etti. [3] [4] ABD'nin altın stoğunun ve ABD'nin ekonomik nüfuzunun önemli ölçüde azalmasıyla sonuçlanan bu olay, ABD Başkanı Richard Nixon'un 15 Ağustos 1971'de doların altına dönüştürülebilirliğine son vermesine yol açtı (" Nixon Şoku ").
Bunun geçici bir önlem olması gerekiyordu, ancak dolar kalıcı olarak dalgalanan itibari para haline geldi ve Ekim 1976'da ABD hükümeti doların tanımını resmen değiştirdi; Tüzüklerden altına yapılan atıflar kaldırıldı.
Akademik olarak, fahiş ayrıcalık literatürü iki ampirik bilmeceyi, konum bilmecesini ve gelir bilmecesini analiz eder . Pozisyon bulmacası, (negatif) ABD net uluslararası yatırım pozisyonu (NIIP) ile birikmiş ABD cari açıkları arasındaki farka atıfta bulunur; birincisi ikincisinden çok daha küçüktür. Gelir bilmecesi, son derece olumsuz bir NIIP'ye rağmen ABD gelir dengesinin pozitif olmasıdır; yani varlıklardan çok daha fazla yükümlülüğe sahip olmasına rağmen kazanılan gelir, faiz giderlerinden daha yüksektir.
Kökeni
Terim 1960'larda dönemin Fransa Maliye Bakanı Valéry Giscard d'Estaing tarafından icat edildi. Benzer görüşlere sahip olduğu söylenen Charles de Gaulle'e sıklıkla yanlış atfedilmektedir .
Fransa'da muhalefet
1944 yılında uygulamaya konulan Bretton Woods sisteminde ABD doları ülkeler arasında altına çevrilebiliyordu. Fransa'da, yabancıların "kendilerini Amerikan yaşam standartlarını desteklerken ve Amerikan çokuluslu şirketlerini sübvanse ederken gördükleri" bir "asimetrik finansal sistem" ile sonuçlandığı için buna "Amerika'nın fahiş ayrıcalığı" [2] adı verildi. Amerikalı ekonomist Barry Eichengreen'in özetlediği gibi: " Gravür ve Baskı Bürosu'nun 100 dolarlık bir banknot üretmesi yalnızca birkaç sente mal oluyor , ancak diğer ülkeler bir banknot elde etmek için 100 dolarlık gerçek malları ödemek zorunda kaldı." [2] Şubat 1965'te Başkan Charles de Gaulle , ABD doları rezervlerini resmi döviz kuru üzerinden altınla değiştirme niyetini açıkladı. Fransız altın rezervini almak için Fransız Donanmasını Atlantik'in ötesine gönderdi ve onu birkaç ülke takip etti. [3] [4] ABD'nin altın stoğunun ve ABD'nin ekonomik nüfuzunun önemli ölçüde azalmasıyla sonuçlanan bu olay, ABD Başkanı Richard Nixon'un 15 Ağustos 1971'de doların altına dönüştürülebilirliğine son vermesine yol açtı (" Nixon Şoku ").
Bunun geçici bir önlem olması gerekiyordu, ancak dolar kalıcı olarak dalgalanan itibari para haline geldi ve Ekim 1976'da ABD hükümeti doların tanımını resmen değiştirdi; Tüzüklerden altına yapılan atıflar kaldırıldı.