Yatırım Fonları ve Çeşitleri

[Blue]

Yatırım Fonları

Yatırımcılardan, katılma belgeleri karşılığı toplanan paralarla belge sahipleri adına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre hareket ederek menkul kıymetlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır. Ya­tırım fonları, bankalar, aracı kurumlar ve sigorta şirketleri ta­rafından kurulabilir. Kuruluşta asgari fon tutarı 100 milyardan az olamaz. (Bu tutar her yıl ilan edilen yeniden değer­ katsayısı oranı dikkate alınarak belirlenir) 

Yatırım fonları kurulurken, fonun çalışma şeklini, yatırım yapılacak kıymetlerin niteliği ve asgari-azami miktarlarını  gösteren kuralları içeren içtüzük hazırlanır ve kurucu tarafın­dan tahsis edilecek fon tutarı kadar avans ile içtüzükte belirti­len hükümler çerçevesinde bir portföy oluşturulur. Oluşturu­lan portföy paylara bölünerek payları temsil eden katılma bel­geleri halka satışa sunulur. Satıştan elde edilen tutarlar ile ku­rucu tarafından tahsis edilen avans geri ödenir. Avansın tama­mı geri ödendikten sonra, mal varlığı ve hesaplarının takibi açısından fon, kurucudan bağımsız bir tüzel kişilik olarak iş­levine devam eder. Kurucunun yatırım fonundan elde edeceği gelir sadece fon toplam değeri üzerinden alınacak yönetim ücretidir. Yönetim ücretinin oranı yatırım fonu içtüzüğünde belirtilir.

Yukarıdaki bilgi çerçevesinde; katılma belgelerinin satı­şından elde edilen nakit kurucu açısından hiçbir zaman kaynak teşkil etmez. Çünkü katılma belgesi karşılığında fona ge­lecek nakit karşılığında bir menkul kıymet alınarak değerlen­dirilmek zorundadır. 

Bu böyle görünse de fona yapılacak hisse alım-satım iş­lemleri, kurumun yatırım şirketinden yapılacağına ve bu yatırım şirketi de işlemlerden komisyon alacağına göre aslında alım-satım işlemleri üzerinden yatırımcı gizli bir bedel daha öder. Ayrıca fondan her an bazı çıkışlar olabileceğinden fonun minik bir kısmı nakit olarak tutulursa herhalde bu mali­yetsiz kaynak, fonu işleten kurumun şubelerinden birinde yatacaktır.

Kaç Çeşit Yatırım Fonu Vardır?
Yatırım fonları, içtüzüklerinde belirtilmek koşuluyla aşa­ğıda belirtilen türlerde kurulabilir:

1) Fon portföyünün en az % 51 'ini devamlı olarak 
a) Kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına ya­tırmış fonlar "TAHVİL VE BONO FONU",
b) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye' de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fon­lar "HİSSE SENEDİ FONU",
c) Belirli bir sektörü oluşturan ortaklıkların, menkul kıymetlerine yatırmış fonlar "SEKTÖR FONU",
d) İştiraklerce çıkarılmış menkul kıymetlere yatırmış fonlar "İŞTİRAK FONU",
e) Belli bir topluluğun menkul kıymetlerine yatıran fonlar "GRUP FONU", 
f) Yabancı özel ve kamu sektörü menkul kıymetlerine yatırmış fonlar "YABANCI MENKUL KIYMETLER FONU" 
g) Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı ser­maye piyasası araçlarına yatırmış fonlar "ALTIN VE DİĞER KIYMETLI MADENLER FONU",

2) Portföyünün tamamı; 
h) Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasa­sı araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin % 20'sinden az olmayan fonlar "KARMA FON", 
ı) Vadesine 90 günden az kalmış sermaye piyasası  araçlarından oluşan fonlar "LIKIT FON",  
j) Portföy sınırlamaları itibariyle yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonlar "DEGIŞKEN FON",

3) Portföyünün en az % 80'i devamlı olarak; 
k) Kurul tarafından uygun görülen bir endeksin değeri ile fonun birim pay değeri arasındaki korelasyon kat­sayısı en az %90 olacak şekilde, endeks kapsamında­ki menkul kıymetlerin tümünden ya da örnekleme yoluyla seçilen bir kısmından oluşan fonlar "EN­DEKS FON" olarak adlandırılır.
Fon içtüzüklerinde belirtilmek suretiyle, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az % 25'ini, devamlı olarak mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınan Kamu İktisadi Teşebbüsleri dahil Türkiye'de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar; A tipi, diğerleri B tipi olarak ad­landırılır ve bu tipler fon türleri ile birlikte belirtilir.
Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşla­ra tahsis edilmiş fonlar "ÖZEL FON" olarak adlandırılır.