Mevduat, Türler, Faiz, Valör, Vade

[Blue]

Mevduat

Mevduat, bir gerçek veya tüzel kişinin sahip olduğu hazır bir satın alma gücünün kullanılmayarak vadeli veya vadesiz olarak bankaya bırakılmasıdır. Türkiye' de sadece ticaret ban­kaları mevduat toplamaya yetkilidir. Bankalar Kanununa gö­re, yazılı ya da sözlü olarak veya bir ivaz karşılığında istenildiğinde ya da belirli bir vadede iade edilmek üzere para kabu­lü mevduat sayılır.

Mevduat Türleri: Tasarruf mevduatı, resmi kuruluşlar mevduatı, ticari kuruluşlar mevduatı, bankalararası mevduat, diğer kuruluşlar mevduatı. 

Mevduat hesabı açılışında hesaba yatırılacak tutarı sınırla­yan bir düzenleme bulunmamaktadır. Bankalar maliyetleri ile ilgili olarak belirleyecekleri bir tutardan düşük ortalaması bulunan vadesiz hesaplardan masraf talep edebilir, tespit edecekleri bakiyenin altında bulunan vadesiz mevduat hesaplarına faiz tahakkuk  ettirmeyebilirler. vadeli mevduat hesabı açıla­bilmesi için bir alt sınır getirebilirler. 

Bankalar mevduat hesabı açılışlarında ve hesap kullanılac­ak yapılacak diğer bankacılık işlemlerinde, vergi kimlik numarası, Türk uyruklu gerçek kişiler için nüfus hüviyet cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaport, yabancı uyruklu kişiler için kendi ülke pasaportu veya ikamet tezkeresi, ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için tescile dair belgelerinin bir örneği ile tüzel kişi adına hareket eden kişinin temsile yetkili olduğuna dair belge ve imza sirküleri fotokopisini talep ederler. Mevduat hesabı açılışında damga vergisine tabi sözleşme/taahhütname imzalanması, banka tarafından verilen hesap cüzdanlarında ise banka şube ismi ve genelde iki yetkili imzasının bulun­ması gereklidir. imzalanan sözleşme veya taahhütname ile banka hesap cüzdanlarında bulunan açıklamalardan (günümüzde web sertifikalı ve güvenli internet şubelerinden) bilgi edi­nilmesi yararlı olacaktır.

iki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişinin ortak kullan­ması amacıyla bankalarda açtırdıkları hesaplara "müşterek hesap" adı verilir. Müşterek hesaplar vadeli veya vadesiz olabilir ve verilecek yazılı talimata göre müşterek imza ile veya münferiden kullanılabilir. 

 Bankalarda işlem yapacak gerçek kişilerin tasarruf ehliyetine sahip olması (reşit olması, mümeyyiz olması, mahcur ol­maması) ile mümkündür. Reşit veya mümeyyiz olmayan ya da mahcur olan bir gerçek kişi ile yapılacak her türlü işlem kanuni temsilcisinin icazeti olmadıkça hukuki değildir. Bu kimseler, ancak kanuni temsilcileri olan veli, vasi veya kay­yum aracılığı ile tasarruf ta bulunabilirler. Bankalarda tüzel ki­şiler adına yapılacak işlemler ise tüzel kişiler adına hareket edebilecek iradi temsilci (vekil, ticari mümessil, ticari vekil) gerçek kişilerce yapılır. 

VADE

Vadesiz Mevduat: istenildiği anda geri çekebilmek amacı ile açılmış hesaplardır. 

Vadeli Mevduat: Belirli bir süre sonunda geri çekilmek şartıyla açılmış, bir günden daha uzun vadeli mevduat hesap­larıdır. Vadeli mevduat süreleri TC Merkez Bankasınca belir­lenmektedir. Bankalarca 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli mevduat hesabı açılabilir. 

ihbarlı Mevduat: Çekileceği tarihten 7 gün önce yazılı bir ihbar ile bankadan geri alınabilecek mevduattır. 

Kırık Vadeli Mevduat: Tasarruf sahibi 1 ay, 3 ay, 6 ay ve 1 yıl gibi sabit vadeler veya ihtiyacına göre bir yıla kadar olar vade dilimlerinde tanınmış olan kırık vade imkanından fayda. lanıp, ara mevduat grubunda da istediği tarihte vadesi dolaca} şekilde hesap açtırabilir. Kırık vadeli TL mevduat hesapları nın vadesi 7 günden az olamaz. 

Vadeli hesapların vadesi sonunda yenilenmesi (temdit edilmesi) müşterinin talimatı veya hesap cüzdanı ile müraca­at edilmesi halinde yapılır. Hesabın aynı veya farklı bir vade yeniden açılması anlamındaki yenilemede, yenileme tari­hinde banka tarafından uygulanan faiz oranı geçerli olacaktır. Müşteri talimat veya talebinin bulunmaması halinde vadeli mevduat hesaplarının faizli bakiyelerine vade sonundan itibaren vadesiz mevduat faizi uygulanabilir.

TL hesaplarındaki vadeler;
1 aya kadar vadeli olan hesaplar: 7 – 30
3 aya kadar vadeli olan hesaplar: 31 - 90 
6 aya kadar vadeli olan hesaplar: 91 - 180 
1 yıla kadar vadeli olan hesaplar: 181 - 364 gün olarak hesaplanır. 

Diğer taraftan, döviz tevdiat hesaplarında kırık vade uygulaması 28 günden başlar ve vadeler; 
1 aya kadar vadeli olan hesaplar: 28 - 31
3 aya kadar vadeli olan hesaplar: 32 - 91 
6 aya kadar vadeli olan hesaplar: 92 - 181 
1 yıla kadar vadeli olan hesaplar: 182 - 364 gün olarak hesaplanır. 

Faiz
Resmi mevduat hariç, mevduata uygulanacak faiz oranları banka ile müşteri arasında serbestçe belirlenir. Ancak, banka­lar müşterilerine verebilecekleri azami faiz oranlarını ilan ta­rihinden önce TC Merkez Bankası'na bildirmek ve uygulaya­cakları azami mevduat faiz oranlarını tüm şubelerde müşteri­lerinin görebileceği şekilde ilan etmek zorundadırlar. 

Mevduat faizi hesaplamasında kullanılan bazı terimler vardır:

Valör: Faiz hesabına esas teşkil eden tarihe valör tarihi de­nir. Paranın bankaya yatırıldığı günü takip eden ilk işgünüdür. Vadeli hesaplar, vadelerinde çekilmeden yenilendikleri tak­dirde önceki hesabın vade sonu tarihi yeni hesabın valör tari­hi olmaktadır. Döviz tevdiat hesaplarında efektif teslimatı ile hesap açılırsa paranın bankaya yatırıldığı günü takip eden ilk işgünü valör olarak verilmekte, travellers, eurocheque ve banka çekleri ile açılacak hesaplarda ise valör tarihleri 7-15 gün arasında değişebilmektedir. Muhabirlerden alınan ödeme emirleri ve yurtdışı temsilcilikler vasıtasıyla gelen havaleler­ de valör tarihleri bankadan bankaya değişiklik göstermektedir. 

Vade: Hesap açılışında, valör tarihi ile hesabın kapatılma­sı için tespit edilen tarih arasındaki süredir. Vade sonu hesa­bın kapatıldığı (paranın çekileceği) tarihtir. Vadenin ay veya yıl olarak belirlenmesi halinde vade sonu, vadenin son buldu­ğu ayda valör tarihine karşılık gelen gündür. O ayda valör ta­rihine karşılık gelen gün yoksa, ayın son günü vade sonudur.

Gün sayısı: Faiz gün esasına göre hesaplanır. Faiz hesabı­na esas gün sayısına valör tarihi dahil edilirken vadenin son günü dahil edilmez.

Bankaların müşterilerine ödeyecekleri mevduat faizleri­ üzerinden Bakanlar Kurulunca tespit edilecek oranlar üzerin­den gelir vergisi ve fon kesintisi ( stopaj) yapılır.